راديوآماتور‌ي از كجا تا ناكجا

ماده34- راديو آماتوري: نوعي ارتباط راديويي است كه به منظور خودآموزي و تبادل اطلاعات علمي و عملي و بررسي‌هاي فني ارتباطي بين راديو آماتورهاي مجاز در دنيا برقرار مي‌گردد.

ماده35- راديو آماتور: كسي است كه به خاطر علاقه به فن ارتباط راديويي وبدون هيچ گونه نظر انتفاعي و سياسي و با دريافت پروانه راديوآماتوري از وزارت پست و تلگراف و تلفن نسبت به انجام آزمايش‌هاي راديويي به منظور پيشبرد علم راديو الكترونيك اقدام مي‌نمايد.

ماده 34 و35- آيين نامه اجرايي قانون استفاده از بيسيم‌هاي اختصاصي و غير حرفه‌اي ( آماتوري)

متاسفانه طي چند سال اخير نه تنها گام مهم و مثبتي در زمينه آماتوري در كشور برداشته نشده است، بلكه سازمان متولي آن ‌كه همانا سازمان تنظيم مقررات و ارتباط راديويي است، در انجام وظايف قانوني خود در رابطه با راديوآماتوري، سستي به خرج مي‌دهد. از اين رو برآن شديم تا جهت بررسي بيشتر مشكلات و موانع موجود بر سر راه توسعه اين فن در كشورمان با چند تن از كاربران اين سرويس به گفتگو بنشينيم و ديدگاه آنان را نيز جويا شويم كه از نظر مي‌گذرد.

رضا سليماني نيا كارشناس فيزيك كاربردي كه هم اكنون در بخش ماهواره مصباح مركز تحقيقات مخابرات مشغول فعاليت است، در سال 1375 در دومين دوره آزمون آماتوري شركت كرده و توانسته آزمون را با موفقيت بگذراند، اما گواهينامه را به دليل مشكلاتي كه خود قصه‌اي دراز دارد، دو سال پس از قبولي در آزمون و در سال 1377 دريافت كرده است كه يك سال بعد از آن نيز موفق به كسب گواهينامه درجه دوم راديو آماتوري مي‌شود.

جالب آن‌كه به علت مشكلات سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، وي و ديگر دوستانش پس از گذشت 4 سال (1381) موفق به دريافت پروانه تاسيس ايستگاه شده‌اند.

وي در برابر تعجب و پرسش ما از علت اين همه تاخير مي‌گويد:

از جمله مشكلاتي كه وجود داشت اين بود كه فعاليت راديو آماتوري در اوايل انقلاب با ممنوعيت روبرو بود، كه روند رفع ممنوعيت و مراحل اجرايي برگزاري آزمون‌ها و صدور گواهينامه‌ها به كندي انجام گرفت، به شكلي كه صدور اولين گواهينامه پس از برگزاري 3 يا 4 دوره آزمون انجام شد به علاوه اولين پروانه ايستگاه راديوآماتوري نيز بعد از گذشت 6 سال صادر شد.

علي قنبري راديو آماتور با سابقه اي كه فعاليت آماتوري خود را از سال 1364 آغاز نموده است در زمينه فعاليت‌هايي كه تا كنون در كشور انجام گرفته است مي‌گويد:

از جمله فعاليت‌هايي كه مي‌توان نام برد، برگزاري نما يشگاه هاي متعدد جهت آشنايي عموم با فن راديو آماتوري همچون نمايشگاه بين المللي تهران ( غرفه مخابرات)، دانشگاه امير كبير دانشگاه خواجه نصير، دبيرستان علامه حلي و...... است.

قنبري درباره راديو آماتور‌هاي كشور ايران مي‌افزايد:

- در مجموع شش دوره اي كه آزمون راديو آماتوري در كشور برگزار گرديد، از ميان 2800 نفر متقاضي شركت كننده ، حدود 700 نفر موفق به كسب گواهينامه درجه 3 و 35 نفر هم موفق به دريافت گواهينامه درجه 2 آماتوري شدند، به علاوه حدود 70 پروانه تاسيس ايستگاه شخصي نيز تا كنون صادر گشته است.

- سليماني در تشريح فعاليت‌هايي راديو‌آماتوري مي‌گويد:

- فعاليت‌هاي راديوآماتوري را مي‌توان به چند بخش مختلف تقسيم كرد، يكي اپراتوري يا استفاده از دستگاه براي برقراري تماس و ديگري كه اصلي‌ترين و مهم‌ترين بخش را شامل مي‌شود فعاليت‌هاي فني نظيرساخت و آزمايش تجهيزات مخابراتي و خودآموزي ناشي از آنها است.

- " ماده47 – تبصره1- امتحانات راديو آماتوري غير از موارد فوق العاده در هر سال دوبار برگزار خواهد شد وبه قبول شدگان علاوه برگواهينامه درجه مربوطه (يك نسخه از قانون و آيين نامه مربوطه )، نيز اهدا مي‌شود."

در پرسش ديگري دلايل عدم برگزري آزمون راديوآماتوري در سالهاي اخير و صحت اين گفته كه " اين فن رو به منسوخ شدن نهاده است " را از دوستان جوياشديم كه پاسخ ايشان را مرور مي كنيم :

- سليماني عقيده دارد :راديو آماتوري مجموعه گسترده اي از فعاليت هاي مختلف مخابراتي را شامل مي شود. از ساده ترين آنها كه مكالمه صوتي است تا فعاليت هاي پيشرفته ماهواره اي كه در باند هاي فركانسي گسترده اي نيز انجام مي گيرند. اما متاسفانه در كشور ما تنها بخشي اندك از فعاليت‌هاي آماتوري مورد توجه و قبول واقع شده است كه عبارت است از مكالمه صوتي بر روي تعداد محدودي كانال باند HF كه شايد حتي يك درصد از فعاليت هاي راديو آماتوري در جهان را نيز در برنمي‌گيرد.

اين در حاليست كه در كشور‌هاي ديگر، آماتورها مي‌توانند با دريافت مجوز‌هاي قانوني، برروي كليه باند‌هاي آماتوري تعيين شده كه هر يك كاربرد‌هاي خاصي دارند و با بهره‌گيري از طيف گسترده‌اي از تجهيزات اعم از ثابت، متحرك خودرويي، دستي و .......... فعاليت كنند. اما در كشور ما اين‌گونه نيست، به طوري كه مجوز ‌ها تنها براي فعاليت در ايستگاه ثابت و در يك باند HF صادر مي‌شود، باتوجه به اين‌كه در جدول فركانسي ايران چندين باند براي آماتوري در نظر گرفته شده است.

براين اساس به نظر مي‌رسد انگيزه‌كافي براي متقاضيان فعاليت در اين زمينه باقي نمي‌ماند از جهت ديگر، كشور‌هاي مختلف هر ساله با بازنگري و تجديد نظر در قوانين مربوطه حداكثر بهره‌برداري و استفاده از فناوري‌هاي نوين را به عمل مي‌آورند ولي متاسفانه در كشور ما قانون آماتوري موجود، مصوب سال1345 است و حتي در حال حاضر به همان موارد مصوب قانوني نيز عمل نمي‌شود چه رسد به تجديد نظر و تغيير آن .

وي در مورد دلايل عدم برگزاري آزمون مي‌افزايد: پس از چند دوره برگزاري آزمون هنوز هيچ يك از آماتور‌ها موفق به كسب پروانه نشده بودند و عملا نيز گواهينامه بدون پروانه ارزشي ندارد، براين اساس تصميم گرفته شد تا زمان صدور پروانه‌هاي قبلي، روند برگزاري آزمون‌ها متوقف شود، اين توقف منجر به عدم برگزاري يك دوره آزمون شد كه بعد از چند ماه پروانه‌ها صادر شد، براين اساس از فشاري كه از طرف متقاضيان كسب پروانه به سازمان وارد مي آمد، كاسته شد و عملا نيز كاهش اين فشار‌ها در كنار هزينه تحميلي برگزاري آزمون ها به سازمان به علت رايگان بودن شركت در آزمون براي متقاضيان، باعث شد تا سازمان علي رغم وظيفه قانوني خود در برگزاري آزمون، علاقه‌اي به برگزاري آن نشان ندهد.

قنبري نيز ضمن اظهار نظر كندي پيشرفت فعاليت ‌ها و به تعويق افتادن پي در پي برگزاري آزمون، مي‌افزايد:

- با تمام اين مشكلات بيكار نيستيم و با مساعدت سازمان در پي ايجاد امكانات جديد براي رونق بخشيدن به فعاليت‌هاي راديو آماتوري در ايران هستيم.

- از قنبري در مورد فعاليت" انجمن راديو آماتوري ايران " نيز پرسيديم:

- تشكيل انجمن راديو آماتوري به چند سال قبل از انقلاب برمي‌گردد كه توسط جمعي از پيشكسوتان از جمله آقايان مهندس مسعود عدل و مهندس عبدالله سجاديان صورت پذيرفت، اما عمر كوتاهي داشت چرا كه پس از انقلاب و در شرايط جنگي قادر به فعاليت نبود ولي در پي فعال نمودن آن با در نظر گرفتن شرايط و لحاظ نمودن قوانين جديد با همكاري سازمان هستيم.

در سئوال ديگري لزوم و اهميت وجود و فعاليت راديوآماتور‌ها را براي يك كشور جويا شديم:

- قنبري مي‌گويد: تنها در كشور ژاپن در حال حاضر حدود دو ميليون راديوآماتور فعال وجود دارد، كه با وجود آنها و ارئه طراح‌هاي كابردي از سوي ايشان، سب راهگشايي و اختراعات تكميلي بسيار ‌ي در زمينه فناوري‌هايي نوين مخابراتي شده است.

- سليماني نيز چنين مي‌افزايد: يكي از مهم‌ترين كاربردي‌هاي راديوآماتوري در زمينه امداد و نجات در حوادث غير مترقبه و سوانح طبيعي است چرا كه حياتي ترين مسئله در اين گونه مواقع برقراري ارتباط است، كه باز هم بر خلاف ديگر كشور‌ها، در ايران هيچ استفاده‌اي از ظرفيت‌هاي اين سرويس در اين زمينه نشده است. اين در حالي است كه در كشوري همچون آمريكا در حوادثي از قبيل 11 سپتامبر و توفان‌هاي اخير موسوم به ريتا و كاترينا، آماتور‌ها، فعاليت‌هاي گسترده‌اي داشته اند و حتي از طرف كاخ سفيد و رئيس جمهور مورد حمايت مالي و معنوي قرار گرفتند.

به علاوه آنها در مواقع عادي و غير اضطراري با برگزاري مانورهاي مختلف كه با هماهنگي نيروهاي امنيت عمومي و امدادي انجام مي‌گيرد، سطح توانايي خود را بالا برده و همواره آمادگي فعاليت در شرايط بحراني را دارا هستند.

و در پايان نظر دوستان را در زمينه راهكارهاي گسترش و رفع موانع موجود راديو آماتوري در كشور خواستار شديم :

- سليماني: اولين قدم استفاده از ظرفيت هاي قانوني موجود در زمينه راديوآماتوري و عملي كردن آنها است، به‌طوري‌كه اجازه فعاليت در همه باند‌هاي تعيين شده قانوني كشور ماداده شود و گام بعدي اجازه استفاده از تجهيزات مختلف راديويي مانند متحرك خودرويي و دستي در قالب سرويس راديوآماتوري است. همچنين در زمينه برگزاري آزمون نيز راهكار مناسب، برگزاري آزمون‌ها به صورت متداول و به شكل اينترنتي است كه فكر مي‌كنم زمينه لازم براي سازمان در اين مورد فراهم است.

- قنبري نيز عقيده دارد: هنوز علاقمندان زيادي هم در كشور ما و هم در سراسر دنيا وجود دارد و فعاليت راديو آماتورها با در نظر گرفتن فناوري مخابرات امروزي كه باني بسياري از آنها، ايشان هستند، سهل‌تر، جذاب‌تر، آموزنده‌تر و كاربردي‌تر مي‌شود. لذا اگر مي‌خواهيم سهمي در گسترش امور مخابراتي داشته باشيم مي‌بايست علوم مربوطه را رواج دهيم و راديو آماتوري يكي از موثرترين روش‌ها است.

ما هم اميدواريم كه اين فن با اهميت و مفيد كه چندي است مورد بي‌مهري مسئولين محترم سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي واقع شده است، هر چه زودتر جايگاه حقيقي خود را يافته و در مسير رشد و توسعه به پيشرفت خود ادامه دهد.