رادیو ماهواره ای را بیشتر بشناسید

رادیو ماهواره ای را بیشتر بشناسید

رادیوی ماهواره ای (Satellite Radio) كه از آن به عنوان رادیو براساس حق اشتراك (SR: Subscription Radio) هم نام برده می شود، یك نوع سامانه ارسال/ دریافت رادیویی دیجیتال است كه قادر به دریافت سیگنال های ماهواره های ارتباطی مستقر در مدار زمین است و از همین رو گستره جغرافیایی بسیار وسیع تری را در مقایسه با سیگنال های معمولی رادیویی (با آنتن های تقویت كننده زمینی) پوشش می دهد. رادیوی ماهواره ای در هر محلی كه امكان ارتباط میان آنتن رادیو و ماهواره وجود داشته باشد و به عبارتی رادیو بتواند ماهواره را ببیند، قادر به دریافت امواج و پخش برنامه خواهد بود. بر این مبنا، موانع عمده نظیر تونل یا ساختمان ها نباید این «خط دید» را مسدود كنند. (البته با استفاده از تقویت كننده های زمینی و بازتولیدكننده های سیگنال، می توان بر این موانع هم غلبه كرد.)
به این ترتیب، شنونده یك ایستگاه رادیویی می تواند در گستره ای وسیع حركت كند و بدون نیاز به تغییر موج یا از دست دادن برنامه، به طور پیوسته برنامه مورد علاقه خود را گوش كند. از آنجا كه استفاده از این خدمات نیازمند دسترسی داشتن به ماهواره های تجاری است، سرویس دهنده های رادیوی ماهواره ای نیز موسساتی تجاری هستند كه مجموعه ای از كانال های رادیویی را به عنوان بخشی از سرویس خود عرضه می كنند. برای دسترسی به این كانال ها، مصرف كننده نهایی (شنونده) باید مشترك یكی از خدمات دهنده های رادیوی ماهواره ای باشد. در حال حاضر، مهمترین خدمات دهندگان در این زمینه عبارتند از ورلداسپیس (WorldSpace) در اروپا، آسیا و آفریقا، شبكه های اكس ام (XM) و سیریوس (Sirius) در آمریكای شمالی.
هر یك از این شبكه ها روش ارسال/ دریافت اختصاصی خود را دارند و سیگنال های آنها با هم سازگار نیست، از همین رو سخت افزار رمزگشایی امواج دیجیتال ماهواره ای و پخش صدا بر اساس آن نیز برای هر یك از آنها، منحصر به خود است. به عبارت دیگر، با گیرنده رادیوی ماهواره ای مارك سیریوس نمی توان (به عنوان مثال) برنامه های شبكه اكس ام را شنید. هر كدام از این شبكه ها نیز كانال های مختلفی برای پخش اخبار، وضعیت آب و هوا، برنامه های ورزشی، انواع گونه های موسیقی و نظایر آن دارند.
ماهواره های ارسال سیگنال های رادیویی در سامانه پخش ماهواره ای، از نوع «ماهواره پخش مستقیم» هستند و امواج ارسالی آنها چنان پرقدرت است كه دریافت آنها نیاز به دیش ندارد. البته انحنای طبیعی كره زمین به دلیل شكل شبه كروی آن، برد سیگنال ها را محدود می كند؛ اما به دلیل مدار پرارتفاعی كه ماهواره ها در آن مستقرند، دو یا سه ماهواره از این نوع معمولاً برای پوشش یك قاره به طور كامل كفایت می كند. از سوی دیگر هر گیرنده رادیویی ماهواره ای، یك شناسه به صورت «شماره سریال الكترونیكی» دارد. وقتی دستگاه گیرنده با برقراری اشتراك فعال می شود، یك مجوز الكترونیكی (همراه سیگنال های ارسالی) برای آن فرستاده می شود كه به گیرنده اجازه می دهد «كانال های ممنوع» (بسته) را باز كرده و اجازه دسترسی به آنها را بدهد. اغلب گیرنده های رادیویی ماهواره ای حداقل یك «كانال آزاد» برای تست دستگاه دارند كه این رقم در برخی از گیرنده های خارج از آمریكا به چند كانال قابل برنامه ریزی رایگان (بدون پرداخت حق اشتراك) می رسد.
البته بعید نیست با گسترش بیشتر رادیوهای ماهواره ای و محبوبیت آن در بین شنونده ها، این روش جلب مشتری كم كم كنار گذاشته و همه كانال ها تنها در صورت اشتراك باز شود. همان طور كه در رادیوی دیجیتال زمینی (DAB) معمول است، رادیوهای ماهواره ای نیز قادر به ارسال اطلاعاتی بیش از صدا هستند. مثلاً اگر آهنگی در حال پخش باشد، می توان نام ترانه، خواننده، سبك و اطلاعاتی نظیر آن را همراه با نام كانال روی صفحه ال سی دی دستگاه گیرنده رادیویی مشاهده كرد.
اقبال به رادیوهای ماهواره ای روندی رو به رشد داشته و به ویژه در سال گذشته میلادی جهشی عظیم را در پهنه آمریكای شمالی شاهد بود. تعداد مشتركان رادیوی ماهواره ای سیریوس در سال ۲۰۰۵ نزدیك به ۱۹۰ درصد افزایش یافت و هم اكنون به بیش از ۳/۳ میلیون نفر رسیده است. مجموع مشتركان این شبكه رادیویی ماهواره ای بنا به اعلام مدیران آن، تا پایان ۲۰۰۶ به بیش از ۶ میلیون نفر بالغ خواهد شد. رادیوی ماهواره ای اكس ام نیز ۸۴ درصد افزایش در تعداد مشتركان خود را در سال ۲۰۰۵ تجربه كرد تا مجموع آنها به حدود ۶ میلیون نفر برسد. این شبكه ماهواره ای اعلام كرده كه تا پایان ۲۰۰۶ تعداد مشركان خود را به ۹ میلیون نفر خواهد رساند.

{module آخرین مقالات رادیویی}